Bebek ve Çocuklarda Uyku 

Çocukların düzenli ve yeterli uyku uyumaları  fiziksel ve zihinsel gelişimleri için çok önemlidir. Uykusu düzenli olan çocukların yaşıtlarına göre gelişimlerinin  daha iyi olduğu  görülmüştür. Bununla birlikte bu  çocuklar gün içinde daha mutludur.  Aile bireyleri ile daha mutlu  ve kaliteli  zaman geçirirler.  Çocuğun uykusunun  düzenli olması, diğer fizyolojik döngüleri  de olumlu etkiler. Örneğin iştahsız ve büyüme gelişme geriliği olan bir çocuk yeterli ve kaliteli uyumuyorsa,  uykusunu düzene koymak, iştahını ve beslenme saatlerini de düzenlemek demektir. Çocuğu gereksiz tahlil ve gereksiz vitamin şurupları kullanmaktan kurtaracaktır. 

Normal Uyku Nasıl Olmalı?

Uyku-uyanıklık sırasında beynimizde kortikal ve subkortikal farklı birçok merkez görev alır. Temel olarak bu döngünün (sirkadiyen ritm) sorumluluğu hipotalamustadır. Hipotalamus biyolojik saati, vücut ısısını, iştahı, hormal salınımını vb. düzenler. Bu düzenlemeyi de günışı, aktivite ve  besin alımı gibi  çevresel  faktörlere göre yapar. Yani gündüz yeterli  gün ışığı görmeyen yada yeterli fiziksel aktivitede bulunmayan bir çocuğun uykusu sorunlu olacaktır.

Uykunun Evreleri Nedir ?

 Uykuyu temelde 2 evrede inceleriz. NREM (göz hareketlerinin olmadığı dönem) ve REM (göz hareketlerinin olduğu dönem).  Normal uyku NREM evresi  ile başlar ve sonra REM evresi ile devam eder. Sonrasında kısa bir uyanıklık olur. Bu  NREM-REM döngüsünü  bir yetişkin bir gece boyunda 4-5 kez yaşarken bebek ve çocuklar daha fazla yaşar. Çünkü çocukların NREM- REM döngü süreleri daha kısadır. Bu sebeple uyanma sayıları da yetişkinlerden fazladır. 

Bebek Ve  Çocuklarda Yaşa Göre Uyku

Yenidoğan bir bebekte 16-24 saat arası uyuyabilir. Gece ve gündüz farkındalığı daha oluşmadığı için, bazı bebekler gündüz,  bazı bebekler gece daha fazla uyuyabilir. 3.aydan sonra gece gündüz farkındalığı oluşur ve uyku gecede yoğunlaşır. Gece uykusunda da 3-4 saatlik uykuyu 1-2 saatlik uyanıklık döngüleri  takip eder. Anne sütü alan bebeklerde bu döngüler daha kısadır ve daha sık uyanabilir. 

2-6 Ay Bebeklerde

Uyku artık geceye kayar. Gündüz uyku saatleri yavaş yavaş azalır. Bebekler bu dönemde kendi kendilerini  sakinleştirip, uyku arasındaki kısa uyanıklık dönemlerinde,  başkasının desteği olmadan tekrar uykuya dönmeyi  öğrenirler. Öğrenemedikleri durumlarda ‘Çocukluk Çağı Davranışsal Uyku Bozukluğu’  gelişebilir.

6-12 Ay Bebekler

Bu aylarda gece  11-12 saat,  gündüze de  toplam 3 saat kadar uyuyacak 14-15 saat kadar uyuyabilir. Gündüz uykusuna bazı bebeklerin 2 bazı bebeklerin 3 kez ihtiyacı olur. Gündüz uykusundan daha çok gece uykusu önemlidir ve faydalıdır. Gece uykusunu olumsuz etkileyecekse eğer, gündüz uyku sayısını az tutmakta fayda vardır. 

1-3 Yaş Bebekler

Bu yaş aralığında toplam uyku saatleri 12-13 saate düşer. 18 aydan sonra da gündüz uyku ihtiyacı  çoğu bebekte 1 e düşer. 

3-6 Yaş Çocuklar

Okul öncesi dönemde  uyku ihtiyacı  10-11 saate düşer. 4 yaş sonrasında ise öğle uykusu ihtiyacı  yoktur. 

6-12 Yaş Çocuklar 

Okul dönemi çocuklarda uyku ihtiyacı 9-11 saatir. Gündüz uykuya ihtiyacı  yoktur. Eğer gün içinde okulda yada evde uyuma ihtiyacı oluyorsa gece  uykusunun kalitesi değerlendirilmelidir. Uykuyu bozan başka hastalıkların varlığı  araştırılmalıdır. 

Uyku Eğitimi Nedir ?

Uyku eğitimi,  bebek ve çocuğun yaşına ve ihtiyaçlarına uygun olarak uykusunu düzenlemektir. Bozulmuş olan sirkadiyen ritmini (gece-gündüz döngüsü) yeniden düzene koymaktır. Ayrıca desteksiz uyuyabileceğini  de ona öğretmektir. Bunun için çeşitli  yöntemler geliştirilmiştir.

Uyku  Eğitimi Her Bebeğe ve Çocuğa Verilmeli Midir ?

Uyku eğitimi  her bebeğe verilmez. Bebeğin yada çocuğun ihtiyacı  olup olmadığı  başta değerlendirilmelidir. Hatta uykuyu bozan başka hastalıkların varlığı da araştırılmalıdır. Örneğin genizeti  varlığı tek başına uykuyu bozar. Önce hastalığın tedavisi yapılmalıdır. 

Uyku Eğitimini Kimler Almalıdır ?

Bebek  veya çocuk olması gerekenden daha az uyuyorsa, uyanık olduğu dönemde çok huzursuz ve uykuluysa, gece sık aralıklarda uyanıyor ve anne-baba yardımı olmadan tekrar uyuyamıyorsa uyku eğitimi  gereklidir. Yada uyuma saatleri yeterli  ancak  gece  geç yatıyor ve sabah erken kalkamıyorsa gece uyku eğitimi  gereklidir. Çünkü sirkadyen ritmin bozulduğuna işarettir. Uyumayan bebek ve çocuklar anne babada mutsuzluk  ve gerginlik yaratır. Aile huzuru da bozulmaya başlar. Bu  sebeple uyku eğitimi  sadece bebeğe değil bütün ailenin  mutluluğuna fayda sağlar. 

Hangi  Uyku Eğitimi Yöntemini Uygulayalım ?

Şimdiye kadar uyku ile ilgli çeşitli  yöntemler geliştirilmiştir.  Uyku eğitimi anne - baba ve bebek için yıpratıcı  olmamalıdır. Uygulanabilmesi kolay olmalıdır. Bebek ve çocuğa çaresizliği ve yalnızlığı değil, anne-babasının ihtiyacı olduğunda yanında olduğunu hissettirmelidir. Her aile ve her bebek biricik olduğu için  bebekten bebeğe değişebilen esnek kuralları da olmalıdır. Bu  sebeple ben  ‘Bebek ve  Çocuk Duyarlı Uyku Eğitimi (The Blunden Responsive Gentle Methods of Sleep Settling- GeMSS)‘ ni önermekteyim.